Fusies van de overheid leiden maar zelden tot bezuiniging

Een nieuwe regering begint bijna als vanzelf over nieuwe fusies. Op die manier denkt men de kosten voor de overheid terug te dringen. Het is niet de eerste keer en we kennen het onderhand wel. Minder gemeenten en minder provincies betekenen ook minder ambtenaren en minder duur betaalde kopstukken, maar is dat wel waar? Is fuseren wel zo lucratief en wat betekent het voor de betrokken burgers?

Fusies van gemeenten

Door het fuseren van gemeenten raken inderdaad gemeentehuizen overbodig en kunnen verkocht worden, maar klopt dat wel? Bij de gemeenten die tot nu toe gefuseerd zijn, blijven vaak de oude gemeentehuizen nog steeds in functie als gemeentehuis. Zij dienen dan vaak als dependance van het centrale gemeentehuis. Bij veel andere gemeenten is er echter een nieuw, groter en duurder gemeentehuis gebouwd, zijn er meer beambten aangenomen en is de werkzaamheid en de aandacht voor de bewoners er niet meter op geworden.

Voorbeeld van een fusie die geld kostte

Sittard-Geleen had bijvoorbeeld ook een dergelijk “gemeentehuis”. Die kostenpost was dus niet verdwenen, maar daar is nu verandering in gekomen. Het oude gemeentehuis is verkocht en is nu een restaurant. Dat is echter nog lang niet overal zo. Daarnaast heeft een grotere gemeente ook meer ambtenaren nodig. De afdeling bouw- en woningtoezicht moet bijvoorbeeld uitgebreid worden met de ambtenaren uit de verschillende deelgemeenten. De hoeveelheid aangevraagde bouwvergunningen wordt immers niet kleiner, maar blijft bij een fusie in verhouding met het aantal gefuseerde gemeenten bestaan. Dat geldt ook voor de andere afdelingen en voor het politie apparaat.

Bij een fusie van gemeenten krijgen de bestuurders meer salaris

De kopstukken van het bestuur van de gefuseerde gemeente krijgen een hoger salaris. Als de gemeente groter is en het besturen ook meer verantwoordelijkheden omvat, gaan de salarissen van de bestuurders (B en W) omhoog. Er zijn ook per afdeling meer personeelsleden, dus ook het grotere aantal afdelingshoofden zal meer betaald moeten krijgen. De behuizing van het centrale bestuur van de gefuseerde gemeente zal uitgebreid moeten worden. Bij raadsvergaderingen is er immers een grotere samenkomst van burgemeesters, wethouders en raadsleden. Ook de afdelingen hebben meer ruimte nodig. Bezuinigen? Dat is een vreemd woord binnen een gefuseerde gemeente. Nieuwe aanpassingen zijn immers leuk en interessant. Iedereen wordt er beter van, behalve de burger.

Tweederangs burgers

In het gedeelte van een gefuseerde gemeente waar het centrale bestuur zitting heeft, komen vaak ook de beste maatregelen terecht. De deelgemeenten moeten al flink aan de bel trekken om in hun deel nog iets opgezet te krijgen. Vaak voelen de burgers van de deelgemeenten zich dan ook tweederangs burgers. Zij mogen wel betalen, maar hebben niets meer in te brengen. De fusie heeft voor de deelgemeenten vaak meer nadelen dan voordelen. Een reden te meer om ertegen te protesteren, maar wie voelt zich daartoe geroepen?

Een fusie zorgt voor meer afstand tussen bestuur en bevolking

Het hele gemeentebestuur komt door een fusie meestal verder van de bevolking af te staan. Vaak moet er door de burgers verder gereisd worden om aan een nieuw paspoort of een nieuw rijbewijs te komen. Het bestuurlijke apparaat wordt niet alleen groter, maar ook navenant trager. Maatregelen die geld kosten komen slechts mondjesmaat en na langere tijd bij de bevolking terecht. Ze moeten meer moeite doen om een speeltuin, een school of een andere voorziening binnen hun gedeelte van de gemeente gerealiseerd te krijgen.

Fusies van provincies

Eventuele fusies van verschillende provincies zou op hetzelfde neerkomen. Daar is echter veel tegenstand voor binnen de bevolking. Het wordt voor de burgers van gefuseerde provincies dan helemaal de ver van mijn bed show. Niemand heeft er meer greep op en de bevolking voelt zich er niet meer bij betrokken. Wat te denken van een Limburg zonder “gouverneur”? En wat doet men met al die grote provinciegebouwen? Leeg laten staan en laten verkrotten? Men kan nu al geen bestemming vinden voor leegstaande kastelen en kloosters, laat staan voor die grote gebouwen. Dat is geld verspillen en niet geld besparen.

Fusies van de overheid in het onderwijs

Men heeft blijkbaar niet geleerd van de fusies in het onderwijs. Tegen het einde van de vorige eeuw konden de scholen niet groot genoeg worden. Kleuterscholen en basisscholen, die tot die tijd hun eigen organisatie regelden, moesten samengevoegd worden. In die vroegere organisatie had de directeur van een school vroeger een ochtend vrij van lesgeven om de administratie te regelen. Ook de vervolgscholen vielen hetzelfde lot ten deel.

Er ging meer onderwijsgeld naar de organisatie

De oude besturen werden samengesteld uit de mensen in de omgeving van de scholen. Die kregen per vergadering een vergoeding, maar werden vervangen door grotere, vaste schoolbesturen. Deze kregen een nieuw, vaak luxueus gebouw als kantoor, hadden een directeur, een aantal secretaresses en een administratief apparaat dat elk jaar groeide. De kosten daarvoor werden uit de onderwijs pot betaald met geld dat eigenlijk bestemd was voor onderwijsmiddelen. Ons onderwijs zou veel beter en moderner kunnen zijn, zonder die kapitalen kostende bestuursapparaten. De leden van de vroegere schoolbesturen hadden een normale baan in het bedrijfsleven en haalden daar hun inkomen uit. Zij kregen per vergadering en activiteit als lid van het schoolbestuur een vergoeding. De tegenwoordige directeuren, secretaresses en administratief personeel krijgen een compleet maandsalaris. Een groot verschil.

Het verschil met fusies binnen het bedrijfsleven

Fusies binnen het bedrijfsleven gebeuren op een heel ander vlak en vanuit een heel ander oogpunt. Bedrijven moeten winst maken. De overheid niet. Een bedrijf zal al voordat het een fusie aangaat eerst bekijken, waar het zijn voordeel uit kan halen. Het gaat bij een bedrijf immers om de winst. Werkt een manager niet goed en levert hij niet wat er van hem verwacht wordt, dan vliegt hij eruit. Overtollig personeel wordt ontslagen en (gelukkig) soms zelfs geholpen bij het zoeken naar een andere baan. Fusies bij de overheid zijn eigenlijk alleen maar nieuwe kansen voor het nieuwe bestuur dat daardoor belangrijker wordt.

De burger is gebaat bij een goed werkend apparaat

De burger, die via zijn belasting alle maatregelen moet betalen, is echter gebaat bij een gemeentebestuur dat bereikbaar en betrokken is. Tegenwoordig kan men echter geen enkele functionaris meer telefonisch bereiken. Daar moet men dan eerst een aanvraag voor indienen. Een gemeentehuis hoort echter bereikbaar te zijn voor de mensen. Zelfs de constructeurs en architecten hebben moeite om een wethouder of de mensen van de bouwafdeling te kunnen bereiken. Dat is niet meer normaal te noemen.

Steeds meer regeltjes in de bouw

Elke constructeur, elke architect en elke aannemer kan u vertellen dat momenteel aanvragen vaker heen en weer gestuurd worden, voordat de gemeente er goedkeuring aan geeft. Geen enkele controleur bij Bouw- en Woningtoezicht durft de verantwoordelijkheid aan. Men controleert en controleert en verzint steeds meer dingen waarop gecontroleerd dient te worden. Daarbij is de opleiding van de medewerkers van die afdeling meestal lager dan die van de constructeurs en architecten. Die hebben een universitaire opleiding gehad, terwijl de controleurs van de gemeente slechts een HBO opleiding nodig hebben om aangesteld te kunnen worden.

Ergernis alom over de grotere bureaucratie na de fusies

De ergernis bij de mensen in de bouw en dan vooral daar aan de top, wordt steeds groter. Ook bij de bevolking die een bouw of verbouwing plant is de ergernis vaak groot. Op een vergunning moet men veel langer wachten dan de bouw in werkelijkheid aan tijd in beslag neemt. Ook de kosten voor een vergunning rijzen vaak de pan uit. De vergunning kost soms meer dan een verbouwing kost. Dat is niet meer normaal te noemen. Ook duurt het verkrijgen van een vergunning veel langer dan nodig is.

Bezuinigen is prima, maar dan wel op de goede plaatsen.